Xana u kwihi Kokwani? | Nal'ibali
Home | Written stories | Multilingual stories | Xana u kwihi Kokwani?

Written stories

Xana u kwihi Kokwani?

Author

Mutsari i Robert Muponde

Illustrator

Mukombisi i Elizabeth Sparg

Hi mixo swinene wa siku rin’wana Duma u gongondzile erivantini ra Kokwani wa yena.

Namuntlha i siku ra Duma ro velekiwa naswona Kokwani u n’wi endlele xigqoko xa wulu xo tshwuka tanihi nyiko.

Duma a tsakile swinene. Mhisi ya nsele yi pfula rivanti. “Xana hi wena mani? Xana u kwihi Kokwani?” ku vutisa Duma

“Hi mina Chidhange, boti wa kokwani wa wena,” ku hlamula mhisi yi hlundzukile.

Ndzi balekile khale loko a ndzi vula khamba na mudyi wa swavan’wana.

Ndzi vuyile ku ta n’wi komba leswaku hinkwaswo leswi a hi ntiyiso.”

“Xana u kwihi Kokwani?” Duma a vutisa nakambe. A ri karhi a rhurhumela.

“U kona kwala. Kambe a nga kona laha,” ku vula Chidhange, a ri karhi a swoswa kwiri leri nga xurha.

Chidhange a geva. A geva tiwulu to tala to tshwuka. “Hayi khona!” ku anakanya Duma.

“U dyile Kokwani!” U tsutsumile a nghena enhoveni endzhaku ka yindlu ya Kokwani.

Chidhange a n’wi hlongorisa. Duma a chuhile swinene.

“Kambe Kokwani u kona kwala! U le ku hiseni ka byanyi bya khale na matluka.”

Loko Chidhange a vona Kokwani, a chuha swinene, a tsutsumela endzeni ka ndzilo.

“Mhisi leyi ya xiphunta,” ku hleka Kokwani.

Chidhange u kanganyisekile hi nyiko ya Duma, leyi nga tumbetiwa ehansi ka mikumba, ya Kokwani.

Sweswi khwiri ra yena a ri tele hi wulu naswona ri twa kuvava ku ya fika ehansi! U balekile naswona a nga ha kalanga a voniwa nakambe.

 

Swo tsakisa hi Nal’ibali

Xifaniso

Dirowa kumbe penda xifaniso ku kombisa xiphemu lexi xa ntsheketo: Loko Chidhange a vona Kokwani, a chuha swinene, a tsutsumela endzeni ka ndzilo. Kopa marito eka phepha rin’wana no ya namarheta ehansi ka xifaniso.

Mianakanyo yo bula hayona

Loko a wu ri Duma, xana a wu ta va u endle yini eka loko mhisi yi pfule rivanti? Loko u nga sivamhisi tanihi ximunuhatwa xana i xiharhi xihi u nga xi hlawulaka naswona hikwalaho ka yini? Xana u ehleketa swi tshamisekile leswaku timhisi ti tshamela ku kombiwa tanihi swiharhi leswi nga ha va vunghana eka mitsheketo?

Ku Hlaya

Ehleketa hi leswi humeleleke eka ntsheketo no hlamula swivutiso. Langutisa vuxokoxoko eka ntsheketo ku pfuna wena.  Chidhange u vule leswaku u tlhelele ku komba sesi wa yena leswaku a nga ri khambha kumbe xivandzana. (Xiharhi lexi nga xivandzana hi lexi dyaka swiharhi swin’wana leswi feke). Xana u ehleketa leswaku Chidhange a ri khamba kumbe a ri xivandzana? Nyika swivangelo swa vonelo ra wena. Xana Chidhange u hembile loko a ku Kokwana wa xisati, “U kona kwala. Kambe a nga kona laha.”? Xana u ehleketa leswaku a vula yini? Xana u nga titwa njhani loko u vhakela xirho xa ndyangu kutani mhisi ya mona yi ku pfulela rivanti?

Ku Tsala

I yini swilo swin’wana leswi mhisi yi nga swi kumaka ku swi dya handle ka vakokwana va xisati na wulu? Tsala “nxaxamelo wo xava” lowu u wu ringanyetaka wa Chidhange. 

Encenyeta

Endla ntsheketo wun’wana hi Chidhange. Eka ntsheketo lowu, kombisa leswi a swi dyondzeke ku suka eka leswi humeleleke eka Xana u kwihi Kokwani?