Vheyisi ya Manana leyo xonga
Home | Written stories | Multilingual stories | Vheyisi ya Manana leyo xonga

Written stories

Vheyisi ya Manana leyo xonga

Author

Helen Brain

Illustrator

Mikombiso hi Heidel Dedekind

Translator

Xi hunduluxiwile hi Given J Hlongwani

Ashley a ri karhi a endla phazele hi ku hlanganisa swipetlupetlu loko boti wa yena, Ben, a fika ekamareni ro dzumbela kona. 

 

“Mundzuku i Siku ra Manana,” a vula. “Hi fanele hi endla xa nchumu xo hlawuleka hi endlela manana. Xana u ta ndzi pfuna?” 

 

Ashley a ba mavoko. “Yaaa ina, Ben. Xana hi ya eku xaveni?” 

 

“Hayi, ndzi n’wi xaverile nyiko. Xana u lava ku ta u ta yi vona?” 

 

Ashley u landzelerile makwavo ku ya egaraji. Eka bangi, leyi a yi tumebetiwe ehansi ka lapi, a ku ri na xelufu ya mapulanga yo saseka leyi a yi ri na xivumbeko xa mbilu. 

 

“A ndzi ehleketa leswaku hi nga yi penda yi va ya wasi,” ku vula Ben. 

 

“Oooh ina,” ku vula Ashley. “Wasi i muhlovo lowu Manana va wu rhandzaka. U ta rhandza nyiko ya yena.” 

 

Ben u kumile tiburachi timbirhi to penda, na saniphepha, kutani va sungula ku tirha. Va sungula ku halela xelufu, kutani va penda hi muhlovo wo sungula wo bosa kutani ro hetisela va penda hi muhlovo wa wasi wo hatimela wu tlhela wu hatima. Xelufu a yi sasekile swinene. 

 

“Xana n’wina vambirhi mi endla yini kwalaho?” Ku vutisa Manana loko a vuya emavhengeleni. 

 

“A hi endli nchumu! U nga tshineli laha!” ku vula Ben. 

 

“I xilo xo hlamarisa,” ku vula Ashley hi ku nkhwikwisela. 

 

Hi ndzhenga wolowo Manana va yile esaluni. 

 

“Hatlisa, Ashley,” ku vitana Ben, “i nkarhi wo hlanganisa xelufu. Xana u nga ndzi khomela mabawuti na xikurufudurayivha loko ndzi ri karhi ndzi boxa mimbhovo ekhumbini? U nga lahli mabawuti. Ndza ha ri hava man’wani mabawuti.” 

 

Ashley a khomile xikurufudiryivha na mabawuti a tiyisa loko Ben a ri karhi a pima laha xelufu yi faneleke ku va kona ekhumbini. Kutani a pfala tindleve loko a ri karhi a boxa mimbhovo minharhu. 

 

“Ya, swi endla swona,” ku vula Ben. “Ndzi nyiketi bawuti ro sungula.” Hi vukheta a kurufela xelufu ekhumbini. “Sweswi ndzi nyiketi mabawuti lamambirhi, Ashley,” a vula. 

 

Kambe Ashley a kuma bawuti rin’we. Lerin’wana a ri nga ha ri kona endzeni ka xikhwama xa yena. A ri nga ri kona ehansi, kumbe endzhaku ka byetlelo. A ri nyamalarile. A ku ri awara ya 5 ehenhla ka nhloko. Manana a nga vuya nkarhi wihi kumbe wihi. 

 

“U nga vileli,” ku vula Ben. “Leri ri ta tirha swa sweswi. Ndzi ta xava rin’wana vhiki leri taka.” 

 

“Xana hi ta veka yini eka xelufu?” ku vutisa Ashley. 

 

“Ndzi ehleketa leswaku hi veka vheyisi ya manana leyo xonga leyi kokwani wa yena a nga n’wi nyika,” ku vula Ben. “Na lexi xo hoax khandhlele lexi a xi rhandzaka.” 

 

“Na sagwati leri ndzi nga ri kuma hikuva ndzi ve muhlayi wa kahle swinene?” ku kombela Ashley. 

 

“I ntiyiso,” ku vula Ben. “Na xifaniso xa mina na Manana na wena loko wa ha ri n’wana. U rhandza xifaniso lexi.” 

 

Hi vukheta va sungula ku lulamisa swilo swo hlawuleka eka xelufu. Kutani Ben a funengeta xelufu hi lapi ku yi tumbeta.  

 

Endzaku ka nkarhinyana Manana a fika. “Ahee, ahee,” ku vula Manana. “Xana a mi endla yini n’wina vamvirhi?” 

 

“I xihlamariso,” ku khwinkwisela Ashley, “a wu pfumeleriwi ku vona leswi nga laha ndzhaku ka lapi.” 

 

“Ndzi tsakile swinene,” ku vula Manana. “Ndza tshemba leswaku i swilo swo hlamarisa swinene.” 

 

“Xana wa tshembisa leswaku u nge hlomoteli?” ku vutisa Ashley hi nkarhi wo etlela.  

 

Manana wa yena u nwi funengetile a n’wi ntswontswa na ku n’wi vukarha. “U nhwana wa mina wo xonga swinene. Ndza tshembisa leswaku a ndzi nga fununguli hambi ku ri katsongo eka lapi leri nga funengeta.” 

 

A ri ya ekuxeni loko Ashley a pfuxiwa hi ku wa lokukulu. U tlule hi rivilo a chika emubedweni. Manana na Ben a va yimile ekamareni ro dzumba eka rona, va langute hansahansa leyi nga ehansi. 

 

“Ohoo, hay’khona,” ku rila Ben, “xelufu yi wile ku suka ekhumbini.” 

 

“Ohoo, hay’khona,” ku rila Ashley, “nyiko ya Manana ya Siku ra Manana yi onhakile.” 

 

“Ohoo, hay’khona,” ku rila Manana, “vheyisi ya mina leyi ndzi yi rhandzaka yi fayelelekile hi swiphemu.” 

 

Hinkwavo a va hlundzukile. Manana va tshamile esofeni va ringeta ku tikhoma. 

 

“Hi ta basisa,” ku vula Ben. “Manana, tlhelani mi ya etlela.” 

 

“Mi va na Siku ra Manana ra ntsako,” ku vula Ashley hi rito ro twa ku vava. 

 

Ben u tekile nkukulu kutani a kukula swipetlu swa vheyisi ya Manana leyi va yi rhandzaka. A hlundzukile. “Kokwani wa manana va va nyikile vheyisi kambe sweswi yi fayekile.” U hlanganisile swipetlu a swi yisa ethinini ro chela malakatsa. “Swa antswa hi tlhelela eku etleleni,” ku vula Ben a byela Ashley. “Nkarhi wo pfuka a wu si fika.” 

 

Ashley u langutile xelufu leyi a yi ri ehansi. A ku ri nyiko yo rhandzeka swinene. Kambe sweswi a va ri hava lexi a va ta nyika Manana loko a pfuka. 

 

Ashley u langutile endzeni ka thini ra malakatsa. Swipetlu hinkwaswo swa vheyisi ya Manana a swi ri kona. Kumbexani a nga tirhisa glu ku tlhela a yi vumbetela? U tekilethini ra malakatsa kutani a tsutsumela egaraji. Eka xelufu a ku ri na poto lerikulu ra glu. U hangalasile maphephahungu yan’wani ehenhla ka bence ro tirhela na ku humesa hinkwaswo leswi a swi ri endzeni ka thini ra malakatsa. A ku ri na swipetlu swo tala! A ta swi tiva njhani leswaku hi swihi swi fanelaka ku khoma kwihi? 

 

“Ndza swi vona!” a boxa. “Swi fana na ntlangu wo hlanganisa swipetlu swa phazele. Swipetlu swo tala leswi endlaka nchumu wun’we. Xosungula ndzi fanele ndzi kuma hinkwaswo leswi nga swa le makumu. Ku nga va ku ri vuhenhla bya vheyisi. Naswona ledyikulu laha dyi na xikhomo, ku fanele ku ri etlhelo. Naswona ku fanele ku va na xikhomo xin’wani – aaah hi lexi.” 

 

Loko a andlarile swipetlu hinkwaswo hi ku ya hi matshamelo ya swona u sungurile ku namarheta hi glu a swi hlanganisa. A wu ri ntirho wo tika swinene. Glu a yi namarhela etitihweni ta yena, naswona a fanele a yimela swipetlu swi oma. Swi teke nkarhi wo leha swinene. 

 

Emaheteleleni vheyisi a yi herile. A yi fana kwatsa na vheyisi leya khale. Leyi a yi ri na lunda ro hlekisa hi le tlhelo, naswona hala ka nomo a ku voyamele tlhelo, kambe Ashley a swi tiva leswaku Manana a va nge koti ku vona ku hambana. 

 

Ashley u langutile hi fasitere. Muakelani, Manana Du Toit, a ri karhi a cheleta matsavu. Manana Du Toit a tlharihile swinene naswona a kota ku endla swilo hinkwaswo. Ashley a tsutsumela ekusuhi na fense. “Ndza ku kombela, ndzi lombi bawuti na ku ndzi pfuna ku lunghisa xelufu?” a kombela, kutani a byela Manana Du Toit hinkwaswo leswi nga humelela. 

 

“Ina,” ku vula Manana Du Toit. “Ndzi ta namba ndzi ta sweswi.” 

 

Manana u pfukile hi nkarhi wa 9 ehenhla ka nhloko. A ha ri na gome swinene. U kumile Ashley a etlele byi phahile esofeni, na ku vona lapi ri funengetile swin’wana ekhumbini. 

 

“A wu endla yini mpundzu lowu hinkwawo, Ashley?” a vutisa. 

 

“Xihlamariso!” ku huwelela Ashley. “Mi va na Siku ra Manana ra ntsako. Nyiko ya wena yi le ndzhaku ka lapi.” 

 

Hi vurhon’wani Manana u funungurile lapi ekhumbini. A ku ri na xelufu ya wasi na xo khoma makhandlele, na xifaniso, na sagwati, na … VHEYISI YA MANANA LEYO XONGA. 

 

Manana u bile mavoko. “U yi khomanisile yi vuyela evutshan’weni bya yona hinkwayo!” a hlamala. “Yi saseke onge i yintshwa. Yi kahle ku tlula leyintshwa. I nyiko yo saseka ku tlula leti ndzi nga tshama ndzi ti kuma,” a hlamusela, a ri karhi a vukarha Ashley hi mbukarho lowukulu. 

 

Ben na yena u vukarhile Ashley. “U tlharihile swinene!” a vula. “U ponisile Siku ra Manana.” 

 

Ashley a tinyungubyisa swinene. Vheyisi ya Manana a yi nga fani ngopfu na leya khale, kambe a yi languteka yi sasekile eka xelufu leyintshwa ya wasi.